23. Η νομοθεσία και η διοίκηση εκσυγχρονίζονται

Οι νικηφόροι πόλεμοι των Βυζαντινών με τους γειτονικούς λαούς, ιδιαίτερα με τους Άραβες, έσωσαν την Κωνσταντινούπολη και την αυτοκρατορία από μεγάλους κινδύνους. Δημιούργησαν όμως στο Βυζάντιο πολλά εσωτερικά προβλήματα, τα οποία χρειάστηκαν μεγάλες προσπάθειες για να ξεπεραστούν. Συγκεκριμένα:

• Αποδιοργάνωσαν το στρατό των συνόρων και των ακριτικών επαρχιών.
• Αποδυνάμωσαν οικονομικά το κράτος και στέρησαν την ύπαιθρο από εργατικά χέρια.
• Χαλάρωσαν την απονομή της δικαιοσύνης και οι νόμοι δεν εφαρμόζονταν με δίκαιο τρόπο για όλους.
• Στέρησαν από πολλούς μικροκαλλιεργητές τα κτήματά τους και τους μετέτρεψαν σε δουλοπάροικους των «δυνατών».

Για ν’ αντιμετωπίσει τα σοβαρά αυτά προβλήματα ο αυτοκράτορας Λέων ο Γ΄, ο Ίσαυρος, έκανε τολμηρές αλλαγές στη νομοθεσία και τη διοίκηση του κράτους:

Χώρισε την αυτοκρατορία σε μεγάλες περιφέρειες, τα «Θέματα», και όρισε ως διοικητές στρατηγούς, υπεύθυνους για την ασφάλεια της περιοχής τους.

—  Σχεδίαση χάρτη: Δήμητρα Μήτσου - Εκδόσεις ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ 2006 

Μοίρασε δημόσια γη στους γεωργούς των ακριτικών περιοχών, με την υποχρέωση να την καλλιεργούν οι ίδιοι, αλλά και να στρατεύονται για να την προστατεύουν στις ώρες των κινδύνων. Ήταν οι γνωστοί μας Ακρίτες.
Εκσυγχρόνισε τους παλιούς νόμους του Ιουστινιανού, τους προσάρμοσε στις ανάγκες της εποχής και τους δημοσίευσε στην «Εκλογή». Στη συλλογή αυτή των νόμων, που ήταν γραμμένη σε απλή και κατανοητή ελληνική γλώσσα, όριζε ότι:«όλοι οι πολίτες είναι ίσοι απέναντι στους νόμους και τη Δικαιοσύνη».

Με το «Γεωργικό Νόμο» προστάτευσε την περιουσία των ελευθέρων γεωργών και των κτηνοτρόφων και εξασφάλισε καλύτερες συνθήκες ζωής για όσους ζούσαν στην ύπαιθρο.
Αφαίρεσε από τους κληρικούς και τους μοναχούς τη δημόσια εκπαίδευση και επέβαλε στα εκκλησιαστικά και τα μοναστηριακά κτήματα τον κοινό για όλους φόρο.
Ανέθεσε την τήρηση των «φιλάνθρωπων» νόμων του στους «υπηρέτες της δικαιοσύνης», τους δικαστές, των οποίων το έργο θεωρούσε «το σημαντικότερο όλων επί της γης».

Τις μεταρρυθμίσεις αυτές του Λέοντα Γ΄ και των διαδόχων του δέχτηκαν με ανακούφιση οι λαϊκές τάξεις. Δυσαρεστήθηκαν όμως οι πλούσιοι, οι «δυνατοί» και οι μοναχοί, γιατί τα μέτρα αυτά τους εμπόδιζαν να κερδίζουν περισσότερα.

http://www.ime.gr/chronos/09/gr/p/610/main/p4f.html 

ερωτήσεις για την κατανόηση του κειμένου

Ποια εσωτερικά προβλήματα δημιουργήθηκαν στο Βυζάντιο εξαιτίας των πολέμων;

Σε ποιες αλλαγές προχώρησε ο Λέων Γ΄ ο Ίσαυρος;

Πώς αντιμετώπισαν οι κοινωνικές τάξεις τις αλλαγές αυτές;

ακόμα...

Να διαβάσετε τις γραπτές πηγές του βιβλίου σας (σελίδα 71-πηγή 2 και σελίδα 72 - πηγή 5) και να απαντήσετε στα παρακάτω ερωτήματα:

Ποιες είναι οι οδηγίες προς τους δικαστές, σχετικά με το πώς πρέπει να αντιμετωπίζονται οι παραβάτες του νόμου;

Γιατί ο Λέων Γ΄ ο Ίσαυρος συνδέει τη δικαιοσύνη με την άμυνα της αυτοκρατορίας;